ASKERLİK SİSTEMİNİ SERT ELEŞTİRDİ

Kamuoyunda ‘Sahte çürük raporu davası’ olarak bilinen davanın gerekçeli kararında Türkiye ’deki ‘zorunlu askerlik’ sistemine sert eleştiriler yöneltildi. Kararda, askere alınanların ekonomik ve sosyal durumunun dikkate alınmadığı, askerlerin psikolojik ve sosyal açıdan mağdur edildiği ifade edilirken, Türk Silahlı Kuvvetleri’ndeki (TSK) fiziksel koşulların yetersizliği “Askerlerin yattıkları yerler, yedikleri-içtikleri standartların bir hayli altındadır” sözleriyle ifade edildi.
İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesi, Balyoz sanığı emekli askeri hâkim Ahmet Zeki Üçok ile beraber 17 sanığın yargılandığı, 11’inin ceza aldığı davanın gerekçeli karar açıklandı. Dr. Salih Akyürek’in ‘Zorunlu Askerlik ve Profesyonel Ordu’ adlı çalışmasından, uzmanların görüşlerinden ve köşe yazarlarından alıntılara yer verilen kararda özetle şöyle denildi:
SİSTEM MAĞDUR EDİYOR: Zorunlu askerliği temel alan yasa 1927’de çıktı. Bugüne kadar, süresi kısalmakla birlikte, askere alma usul ve esaslarında önemli bir değişiklik olmadığı görülmektedir. Türkiye’deki zorunlu askerlik sürecinin, Avrupa ile kıyaslandığında daha katı ve toplumdan yalıtılmış bir uygulama olduğunu tespit etmek gerekmektedir. Sistem, evli olan ve ailesine bakacak kimsesi olmayan insanları dahi yaşadığı yerden farklı ve uzak bir garnizonda, ailesi için bir sosyal güvence sağlamadan askere alıp, şahsı ve aileyi sosyal, psikolojik ve ekonomik açıdan mağdur edebilmektedir. Askerliği süresince ailesini birkaç defa görebilen pek çok asker ve ailesi için bu sürecin tahmin edilenden çok daha yıkıcı olabileceğinin düşünülmesi gerekmektedir.
EKONOMİYE DARBE: Askere alınan her bir kişi, en verimli çağında en verimsiz olabileceği bir iş için ekonomiden çekilen bir girişimci veya çalışan demektir. Ekonomiden çekilme süresi 19 – 27 ay arasına kadar çıkmaktadır. Bunun ekonomiye zararını ölçmek zor olmakla birlikte, buna motivasyon kaybı da eklendiğinde ekonomiye maliyetin her yıl 10 milyar doların çok üzerine çıkabileceği görülür. İş gücünü 15 ay kadar tecrübe ve eğitimden uzak tutmak ekonomide uzmanlaşmaya darbe vurmaktır.
KÖLELİK VE ANGARYA: Almanya ’da bakmakla yükümlü olduğu eş, çocuk veya annesi bulunan kişiler devlet tarafından maaşına yakın bir gelir elde ediyor. Bizde insanlar bazen çocuğunu terk eder gibi askere gitmek zorunda kalıyor. Bu şekilde askere alınan erlere devletin verdiği aylık 19 – 20 TL civarında. Bu rakam angarya ve kölelikten daha beter, çünkü bu rakamla yakınlara bakmak bir yana şahsi ihtiyaçları dahi karşılamaz.” Karardaki bu cümle ayrıca, Anayasa’da yer alan ‘angarya yasağı’nı da hatırlatıyor.
BARINMA İMKÂNI KÖTÜ: Askerlerin yattıkları yerler, yedikleri -içtikleri standartların bir hayli altında. 150 metrekareyi bulmayan 150 kişilik yatakhaneler bile mevcut. Geçmişte Türk halkına temizlik ve hijyen öğretmeye çalışan TSK bu süre içinde bu konularda Türkiye standartlarının bir hayli gerisinde kalmıştır.

SANIKLAR MAĞDURİYETİ KULLANDI

Kararda sanıklarla ilgili de şu ifadeler kullanıldı: “Türk toplumunda askerlik kavramının kutsal bir niteliği bulunduğu aşikardır. Toplumda askerlik çağına gelen gencin bu ödevini yapmaya gönderilmesi törensel anlamda kurallara bağlandığı gibi bu ödevi yapmayanın yeteri olgunluğa ulaşamadığı varsayılmaktadır. Anayasal bir ödev olan, toplumsal olarak yapılmasına önem atfedilen askerlik hizmetini yapma çağındaki birçok kişi erteleme, bakaya kalma, yoklama kaçağı kalma şeklinde bu görevden kaçınmaktadır. Sanıkların yargılandığı birçok olayda da mağdurların bulundukları sosyal çevre, gelir durumları, çalıştıkları sektör itibariyle askerlik görevini sonra yapma ya da rahat yapma arayışı içinde oldukları, sanıkların ise bu durumu kullandığı sonucuna varılmıştır.

DÜNYADAN ÖRNEKLER

Kararda zorunlu askerlikle ilgili dünyadaki uygulamalar da anlatıldı:
Askerlerin yıllık izinleri dışında tüm mesai ve gecelerini kışlada geçirdiği ordular, sağlıklı vatandaşların seçim süreci olmadan askere alındığı ordular… (Türkiye, İran ve Mısır)
Devletin yükümlüler arasından seçim yaptığı ordular
(Çin ve İsrail gibi.
Yükümlülerin zorunlu askerlik veya alternatif kamu hizmeti arasınjdan seçim yaptığı ordular (Danimarka, Almanya gibi pekçok AB ülkesi)
AB ülkelerinde askerlerin 5 gün ve 4 gece kışlada kalıyor, Meksika’da haftasonları sadece bir gece kışlada kalınıyor. İsviçre’deki 260 günlük zorunlu askerlikte ise askerlik yılda 3’er haftalık eğitimlerle yapılıyor.